عالم، زمین، سیاره

گزاره

به کیوریتوری عرفان غیاثی

«در سپهر فلسفه، پرسش بنیادین امروز آن است که آیا اندیشه همواره در چهارچوب منظر انسانی تعیین می‌شود؟ و اگر چنین است، دیگر چه بدیل‌هایی پیش روی ما گشوده‌اند؟ یکی از راه‌ها آن است که جست‌وجوی مکان موهومی‌ به نام "غیرانسان" را در جهانِ بیرون وانهاده، و دوگانگی فرسوده‌ی خود و عالم، سوژه و ابژه را واگذاریم. بی‌تردید، گفتنش آسان‌تر از انجام آن است. فراتر از دستگاه‌های تاویلی اسطوره‌ای (یونانی-کلاسیک)، الهیاتی (مسیحی-قرون‌وسطایی)، و اگزیستانسیالیستی (اروپایی-مدرن)، آیا می‌توان افق نگاه‌مان را به‌سوی چیزی گشود که جز "کیهان‌نگر" نتوانش خواند؟ آیا چنین دیدِ کیهان‌شناختی را می‌توان نه صرفا به‌مثابه‌ی دید از فضای بین‌ستاره‌ای، بل به‌سان نگاهِ جهان-بی‌ما، آن چشم‌اندازِ سیاره‌ای، دریافت؟

دانشمندان برآورد می‌کنند که حدود نود درصد از یاخته‌های تنِ آدمی، از آنِ موجوداتی غیرانسان‌اند: باکتری‌ها، قارچ‌ها و دیگر آفریدگانی که همچون جانورانی در تاریکیِ جسم ما ماوا دارند. پس چرا نتوان همین را در باب اندیشه‌ی انسانی نیز گفت؟ گویی این اثر، سفری است در جست‌وجوی همین اندیشه: اندیشه‌ای که انسانی نیست. جهان-بی‌ما را نباید در "فراسوی سترگ"ی جُست که بیرون از عالم (جهان برای-ما) یا زمین (جهان فی نفسه) باشد؛ بلکه باید آن را در همان شکاف‌ها، گسست‌ها، و خلاهای نهفته در خود عالم و زمین یافت. سیاره (جهان-بی‌ما) همان "مغاکِ تاریکِ معقول" است، چنان‌که در زبان عرفانِ تاریک آمده است؛ ژرفایی که به‌طرزی پارادوکسیکال، در هیئت عالم و زمین نمودار می‌شود».

- از کتاب «در غبار این سیاره»، یوژین تکر

این نمایش در ادامه‌ی نمایش گروهی «خانه: یک گمانه‌زنی اکولوژیک درون شبکه‌ی زندگی» که در بهار امسال در موسسه‌ی کوج* به‌عنوان بخشی از پروگرم کیوریتوریال این موسسه برای کیوریتور‌های نوظهورِ ساکن جنوب آسیا به نمایش درآمد، برپا شده است. این پروژه با تعمق بیشتر درباره‌ی «کره‌ی زمین به‌عنوان سیاره‌ای برای سکونت‌» سعی دارد که آن را نه از نقطه‌نظرِ سوژه‌ی انسانی بلکه همچنین از منظر «ناانسان» و «افقِ بدون انسان» بازاندیشی کند. با الهام از فلسفه‌ی واقع‌گراییِ گمانه‌زن و نگاه انتقادی این جنبش معاصر فکری در فلسفه‌ی قاره‌ای به مفهوم مرابطه**، عالم، زمین و سیاره می‌کوشد پنجره‌ای جدید را برای مخاطبین در نسبت با فراسوی سترگ*** بگشاید؛ آن‌گونه که این جهانِ بیرونی در شکلی مستقل و خودآیین فارغ از هرگونه رابطه‌ای—چه با انسان و چه ناانسان—وجود دارد.

- عرفان غیاثی

هنرمندان:
اورین آموندسن، دیدِم اِرباش، ریسان حمید، استودیو راه (علی حبیبیان‌فر، پریسا داودی، احمد مرادی)، بولون شن، شایا شهرستانی، پویا صدیقی مورنانی، عرفان غیاثی، مهتاب قائدی، علی کاظمی، مهسا کریمیزاده، گس لو، چاو گوئن، حسین ملاشاهی زارع

Khoj Institute *
Correlation **
The Great Outside ***