A or I

مهرعلی رزاق‌منش

11 - 29 آذر 1401

گزاره

در این نمایش با دو مجموعه روبه‌رو هستیم که در سال‌های مختلف انجام دادم. هر دو مجموعه ابتدا با ایده‌های ساده شروع شد و در پروسه‌ی انجام پروژه به ایده‌های پرورده‌تری رسید.
مجموعه‌ی « A or I » مجموعه‌ای از جنگل‌های شمال ایرانه که سال‌ها مورد مناقشه‌‌ی مرزی بین کشور ایران و آذربایجان بوده و دعوا سر این بوده که چون آذربایجان با A شروع میشه و ایران با I، طبق قانون یونسکو مبنی بر اولویت حروف الفبا، این جنگل‌ها اول به اسم آذربایجان ثبت می‌شه هر چند حدود نود درصدش در ایرانه... ایران هم زیر بار نمیره ...
بعدا که تصمیم گرفتم کارها رو با تکنیک گام بیکرومات - چاپ با مواد آبرنگ - چاپ کنم، مناقشه‌ی مرزی شکل پیچیده‌تری به‌خود گرفت: مساله این‌جا مرز بین نقاشی و عکاسیه، نور و رنگ و ...
و بعدتر وقتی به رابطه‌ی بین شعر کهن و هنر معاصر فکر می‌کردم، دوباره این مجموعه با عنوان دوگانه‌اش (ایران یا آذربایجان) شعر نیمیم ز ترکستان، نیمیم ز فرغانه رو به یادم آورد که منجر به یک اینستالیشن دوگانه شد. انگار خود به خود طنینی از دو گانگی یا پارادوکس در ژن این مجموعه هست و الان با قرار گرفتنش در این نمایش در کنار مجموعه بعدی‌ام، دریاها (که شامل همجواری جغرافیایی هم می‌شه) رو بی‌ارتباط به این قضیه نمی‌دونم ....مرز بین ثابت و متحرک، پر و خالی، سبز و آبی، عمودی و افقی ....

موج برخاست ز موج
درباره‌ی مجموعه‌ی دوم «خیال خام»: این مجموعه مانند یک موج از دل مجموعه قبلی در میاد،‌ هر چند به ظاهر خیلی متفاوتند ...
در ابتدا بیشتر ساختار موج و مکانیسم فنی‌اش برام جذاب بود و اینکه چطور هر موج منجر به موج بعدی میشه و این زنجیره ادامه پیدا می‌کنه. و در ادامه خصلت انقلابی دریا رو برام آشکار می‌کرد ... البته راهنمایی‌های هوکوسای هم در این زمینه بی‌تاثیر نبود ...
برخلاف جنگل‌ها که باید در مکان جابه‌جا می‌شدم تا صحنه‌ی جدیدی رو کشف کنم، اینجا قضیه فرق می‌کرد ، با چالش متفاوتی مواجه بودم، مکان تابعی از زمان بود .. در واقع معادله‌ی زمان و مکان به شکلی پایاپای پیش می‌رفت. من لازم نبود جابه‌جا بشم تا صحنه‌ی جدیدی رو کشف کنم، زمان خودش این کار رو می‌کرد و صحنه‌ها رو عوض می‌کرد.
حرکت در کار بود. اگر چه عکاسی به‌واسطه‌ی خصلت ذاتی‌اش اون رو می‌تونست منجمد کنه و این در واقع همون وجه پارادوکسیکال ماجرا بود. ولی من باز هم سعی داشتم به روح حرکت در این مجموعه وفادار بمونم، و ایده‌ی ابتدایی هم این بود که هر یک ثانیه تصویر متحرک از بیست و چهار فریم تصویر ثابت تشکیل می‌شه و سعی کردم که با گذاشتن آن‌ها کنار هم تلاشی بکنم اما چه خیال خامی ...
حاصل کلام: سودای این نمایش نظم بخشیدن به یک بی‌نظمی و پریشانی و یافتن راهی برای همجواری طبایع دوگانه و گاه متضاد و تجربه ای از اتحاد است.